Pomorski Szlak Cysterski

Początki Zakonu sięgają roku 1098. Wówczas to w Citeaux (w Burgundii koło Dijon) Robert z Molesmes założył Sacer Ordo Cisterciensis (skrót OCist.) - Zakon Cysterski, który ma swoje źróła w zakonie benedyktynów. Był odpowiedzią na potrzeby odnowy życia zakonnego w średniowiecznym Kościele. Istotą Zakonu jest odnowiona duchowość pierwotnej Reguły św. Benedykta z Nursji. 19.10.1100 r. papież Paschalis II zatwierdził Citeaux jako odrębny, odnowiony klasztor benedyktyński. W 1119 r. papież Kalikst II zatwierdził go jako Nowy Zakon. Cztery pierwsze filie wywodzące się z Cîteaux to klasztory powstałe tylko na terenie Francji: La Ferté (1113 r.), Pontigny (1114 r.), Clairvaux i Morimond (1115 r.). Z dwu ostatnich wywodzą się linie filiacyjne zakonów na ziemiach polskich. Swój największy rozwój duchowy zawdzięczają Cystersi głównemu mistykowi Zakonu - św. Bernardowi, późniejszemu opatowi Clairvaux (1112-1153).

Czytaj więcej...

Pierwsi mnisi cysterscy z Europy Zachodniej stosunkowo szybko przybyli na ziemie polskie, gdyż miało to miejsce już na początku lat czterdziestych XII w., docierając początkowo na Wielkopolskę (Łekno) i Małopolskę (Jędrzejów). Początki Cystersów na ziemiach polskich przypadły na okres najbardziej dynamicznego rozwoju zakonu w Europie, który objął lata 1140-1153, a więc okres pontyfikatu Eugeniusza II i czasy działalności Bernarda z Clervaux.

Po pierwszych fundacjach zakon szybko rozpowszechnił się na inne dzielnice rozbitej politycznie Polski, obejmując także tereny Pomorza Wschodniego i Kujaw.

W interesującym nas obszarze Pomorskiej Pętli Szlaku Cysterskiego, Cystersi zasiedlili najwcześniej Oliwę (1178-1186 r.) w dolinie na Potokiem Oliwskim, poprzez fundację rodziny książąt wschodniopomorskich oraz mnichów z klasztoru w Kołbaczu (zasilonych zakonnikami z duńskiego klasztoru Esrom). Do Bukowa Morskiego (z Dargunia w Maklemburgii) sprowadził szarych mnichów książę gdański Świętopełek II. Dokładna data przybycia nie jest znana, ale pierwsze nadania pochodzą z lat 1248-1253.

Czytaj więcej...

OPACTWO BUKOWSKIE

Na Pomorzu Środkowym początki osiedlania się Cystersów sięgają drugiej połowy XIII w. Do Bukowa Morskiego (z Dargunia w Maklemburgii) sprowadził ich książę gdański Świętopełek II. Dokładna data przybycia nie jest znana. Dzięki nadaniom książęcym (pierwsze w latach 1248-1253) Cystersi zgromadzili tu ogromne obszary ziemi. Ich własnością w ciągu XIII w. było 21 wsi i prawie 342 km kw. w ówczesnym księstwie gdańskim oraz 87 km kw. w księstwie zachodniopomorskim. Sukcesywnie powiększali areał upraw i osadzali nowe wsie oraz zakładali parafie. Zajmowali się jednak nie tylko uprawą roli, ale też różnymi rzemiosłami a także - ze względu na dostępne tu pokłady gliny - produkcją cegieł. Położenie i warunki naturalne sprzyjały rybołówstwu morskiemu
i jeziornemu. Cystersi posiadali też liczne młyny i warzelnię soli w Kołobrzegu oraz prawo wydobywania rud. Zakładali liczne karczmy oraz korzystali z praw łowieckich. Rozwinęli przetwórstwo drewna z klasztornych lasów.
Na przybrzeżnych wodach jeziora Bukowo Morskie, w rejonie ujścia rzeki Bukówki-Młynówki i wsi Bukowo Morskie znajdowały się prawdopodobnie urządzenia portowe zbudowane przez Cystersów bukowskich. Upadek klasztoru cysterskiego w Bukowie Morskim nastąpił w pierwszej połowie XVI w., podczas wprowadzania reformacji na Pomorzu. W 1535 r. ostatni opat bukowski Henryk Kress rozwiązał konwent i złożył dymisję.

Czytaj więcej...